Vuurwerkangst

De hele maand december en in een deel van januari wordt er vuurwerk afgestoken. Veel huisdieren reageren daar erg nerveus op, zowel binnen- als buitenshuis. Ze worden  niet alleen geconfronteerd met hard geknal, maar ook met lichtflitsen en trillingen en zelfs door geuren die vrijkomen bij het afsteken van vuurpijlen. Een aantal dieren kan hierdoor zelfs zo angstig worden, dat hun gezondheid zowel lichamelijk als psychisch wordt aangetast. Sommige dieren willen zich de hele dag verstoppen en andere proberen juist in blinde paniek te ontsnappen en kunnen zelfs weglopen.

Door vervelende ervaringen of door herhaaldelijk schrikken kunnen dieren een echte fobie voor vuurwerk ontwikkelen maar ook voor andere harde geluiden. Het wordt dan van kwaad tot erger waarbij de angst gegeneraliseerd kan worden en uw dier ook angstig wordt voor onweer, luchtballonnen, helikopters, enz.

Vuurwerkangst is een veel voorkomend probleem bij honden. Tussen de 40-70% van de honden heeft een geluids-overgevoeligheid  waar vuurwerkangst ook onder valt. Er zijn rassen die gevoeliger zijn voor geluiden dan andere, het komt vooral voor bij herders en collies. Maar ook bij katten kan vuurwerkangst een probleem zijn.

 

Aanwijzingen bij uw dier die wijzen op vrees en angst:

  • Oren naar beneden of achteren en staart omlaag/tussen de benen
  • Lage houding
  • Terugtrekken van de mondhoeken
  • Verhoogde waakzaamheid: alsmaar aan het “scannen”
  • Hyperactiviteit: rusteloosheid, ijsberen, ronddraaien
  • Vocaliseren: blaffen, janken bij honden en miauwen bij katten
  • Omrollen op de rug
  • Plassen
  • Likken
  • Oogcontact vermijden
  • Overspronggedrag
  • Aandachtvragend gedrag kan toe- of afnemen
  • Verstoppen, pogingen om te ontsnappen, weglopen
  • Verminderde eetlust
  • Beven, vergrote pupillen, kwijlen, versnelde ademhaling/hijgen en hoge hartslag

 

Tips voor oudjaarsdag en de jaarwisseling

Er zijn verschillende manieren om met deze angst om te gaan. In de eerste instantie is het van belang om het blootstellen van het dier aan de prikkels die het ongewenste angstgedrag veroorzaken  te voorkomen. Bij voorspelbaar vuurwerk is het van belang uw dier op een veilige afstand te houden of het zelfs weg te brengen naar een rustige omgeving bv een vertrouwd pension of een ander bekend oppas adres.

Als de prikkels niet kunnen worden vermeden is het van belang om de intensiteit van de prikkels te verlagen .                                                                                                                 

Tips hiervoor zijn:

  • ramen en deuren dicht
  • gordijnen/rolluiken dicht
  • achtergrond geluiden gebruiken als TV of radio aanzetten. Zorg dat deze ook weer niet zo hard aan staan dat het dier juist overprikkeld wordt.
  • Deken over de bench leggen of zet de mand op een andere, rustigere plek in huis.

Wat kunt u nog verder zélf doen?

Rustig blijven: blijf rustig bij harde knallen. Als de baas rustig blijft, ziet de hond dit als voorbeeld. Is uw hond erg geschrokken, blijf dan staan en laat uw hond herstellen. Bij direct doorlopen kan de schrikreactie versterkt worden.

Steun uw dier: zorg dat u in de buurt blijft als uw hond erg bang is, geef hem de mogelijkheid bij u te zijn. Met overdreven aaien en troosten wordt het alleen maar erger, de hond wordt daarmee beloond voor het bang zijn. Maar ook  met, zoals zo vaak wordt geadviseerd, de hond negeren wordt het alleen maar moeilijker gemaakt voor de hond. Dus kies voor: steunen, aanwezig zijn en vastigheid bieden. Laat de hond niet alleen, ook als hij niet bang is. De jaarwisseling is een stressvolle ervaring waarin de baas als vertrouwd persoon een veilige haven is.

Uitlaten: laat de hond aangelijnd uit. Check de lijn, de gespen en de musketonhaken of ze nog stevig zijn. Is de hond erg bang, gebruik dan een tuig in combinatie met een halsband. Neem geen enkel risico, als de hond schrikt en weglooptt is het leed niet te overzien.  Laat uw hond liever een paar keer kort uit, in plaats van een lange wandeling met veel knallen en stress en kies zoveel mogelijk  rustige uitlaatplekken uit. Verder is het handig om momenten uit te kiezen wanneer het rustiger is met het vuurwerk, bv ‘s morgens vroeg en rond etenstijd. Ook kan het helpen om samen met een niet-angstige hond te gaan wandelen. Angstige honden kunnen elkaar juist aansteken! Ze imiteren elkaars gedrag, zowel goed- als slecht gedrag.

Check de chip van uw dier: Wanneer er een angst-moment optreedt, kan het zijn dat u dier wegloopt of verdwaalt. Het is daarom belangrijk dat de chip van uw dier juist geregistreerd staat. Komt u hier niet uit? Onze paraveterinairen helpen uw graag.

Kauwen ontspant: door te kauwen op een lekkere kluif komen er stoffen vrij bij de hond waardoor hij zich kan ontspannen.  Koop een heerlijke grote kluif, maar als hij hem niet wil aannemen dan is hij écht te bang en kunt u hem het beste gewoon bij u op z’n veilige plekje laten liggen.

Help, mijn dier is echt heel erg bang!

Als bovenstaande tips allemaal niet werken  en uw dier echt heel bang is, dan is het mogelijk om hem door deze periode heen te helpen  met ondersteunende medicatie.   In overleg met de dierenarts  kan er gekozen worden om kalmerende tabletten voor te schrijven die angst en spanning verminderen.      

Vanuit wettelijk oogpunt zijn dexmedetomidine en imepitoin de eerste keuze bij honden met vuurwerkangst, deze diergeneesmiddelen zijn bovendien speciaal bedoeld voor en onderzocht op effectiviteit en veiligheid bij deze indicatie.
Dexmedetomidine
Dexmedetomidine is geregistreerd voor honden ter vermindering van acute angst en stress die samenhangt met geluid, zo ook bij geluid door vuurwerk. Dit is een plakkerige gel die toegediend moet worden op het mondslijmvlies (dus niet gewoon in bek of op of onder de tong, maar echt achterin de wangzak, tegen het wangslijmvlies).
Advies is om een eerste dosis te geven wanneer de hond voor het eerst tekenen van angst vertoont of wanneer u als eigenaar een typische prikkel waarneemt zoals het geluid van vuurwerk of onweer.
Hoeveel u moet geven is afhankelijk van het lichaamsgewicht van uw hond. Als het geluid aanhoudt en de hond weer tekenen van angst en angst vertoont, kunnen verdere doses worden gegeven met tussenpozen van twee uur, tot een totaal van 5 keer tijdens elke gebeurtenis. Daarna mag er 12uur geen medicatie  gegeven worden.
Voor katten is geen diergeneesmiddel officieel  geregistreerd voor angst en stress door geluid. Dexmedetomidine kan in bepaalde gevallen wel worden toegepast.
Imepitoin 
Imepitoin is behalve voor epilepsie ook geregistreerd voor het verminderen van onrust en angst geassocieerd met een fobie voor harde geluiden bij honden. Imepitoin wordt tweemaal daags gegeven, ongeveer met 12 uur er tussen.
Hierbij wordt geadviseerd twee dagen voor het verwachte geluidsmoment te starten met imepitoin en dit te geven tot het eind van het geluidsmoment. Zorg dat er iedere keer dezelfde hoeveelheid tijd zit tussen het geven van de tablet en het voer.

Er kunnen redenen zijn dat Dexmedetomidine en imepitoin voor een specifieke patiënt niet geschikt zijn. Er bestaan dan nog alternatieven, bijvoorbeeld voor katten een dosering met gabapetine.

Gabapentine
Voor katten lijkt een eenmalig gabapentine ook nog een optie. Gabapentine komt, net als imepitoin , uit de groep van anti-epileptica. Het zit in een capsule die open gemaakt kan worden om de stof over het voer of in iets lekkers te geven.
Wees u zich ervan bewust dat uw hond of kat bij gebruik van kalmerende medicatie wat wankel en/of 
ongecoördineerd kan zijn. Katten altijd binnen en (minimaal 12 uur) onder toezicht houden en 
voorkomen dat zij zich kunnen verspringen of anderszins kunnen bezeren.
Daarbij:angst remmende medicijnen zoals imepitoin , kunnen leiden tot ontremming van angst gerelateerde gedragingen. Het 
diergeneesmiddel kan daarom ook van invloed zijn op andere angst-gerelateerde gedragingen, zoals 
angstagressie en leiden tot een toename of vermindering van de mate van agressie.

Natuurlijke middelen:
Als u een reden heeft om geen reguliere medicatie te gebruiken, zijn er ook natuurlijke middelen waarmee de hond ondersteund kan worden.  Middelen die regelmatig en veilig ingezet worden ter ondersteuning bij vuurwerkangst zijn:

Zylkene / Telizen:  dit is een voederadditief dat ondersteuning biedt aan honden en katten bij angst- en/of stresssituaties of voorafgaand aan een te voorziene stressperiode. Het grootste effect daarvan zal pas gemerkt worden al er op tijd mee begonnen wordt.  Dit middel kan zowel op korte- als lange termijn worden ingezet.

Thundershirt: een soort T-shirt dat strak om de hond zit met verschillende drukpunten. Het principe is gebaseerd op inbakeren van baby’s en TTouch. De druk van het shirt op het lichaam ervaart de hond als rustgevend.

Veggiedent Zen: Dit is een kauwstick op basis van groene thee. Zoals eerder vermeld geeft kauwen een rustgevende werking daarnaast bevat het Ltheanine. L-theanine geeft ook een rustgevende werking.

Ga niet zelf aan de slag met kruiden of homeopathie. In tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt, gaat de uitspraak “baat het niet dan schaadt het niet” zeker niet altijd op! Bovenstaande middelen zijn veilig, maar doe voor andere middelen, ook als ze natuurlijk zijn, een beroep op de dierenarts.
                                                                                                                                                                                                                      
Is een natuurlijk middel u “te vaag” maar ziet u reguliere medicatie ook niet zitten?
Dan is er een “tussenweg”:

Adaptil (vroeger DAP).  Adaptil is verkrijgbaar in de vorm van een elektrische verstuiver, een halsband of een spray en verspreidt synthetische feromonen, geurstoffen met een kalmerende werking die de hond een veiliger gevoel geven. Begin minstens 2 weken van te voren zodat het middel kan inwerken. Ze zijn ook goed in te zetten bij training!

Belangrijk bij AL deze genoemde middelen is u te realiseren dat het HULPmiddelen zijn! Het zijn geen wondermiddelen die heel eenvoudig de angst kunnen laten verdwijnen. De beste resultaten worden verkregen door de inzet van deze middelen te combineren met training. Vroegtijdige training, dus niet in de laatste week van december maar al in de zomer en met een ervaren trainer.

Training

De lange termijn aanpak richt zich op ruim van te voren trainen op (harde) geluiden zodat dieren niet of minder bang zijn.

Misschien lijkt het overdreven om voor vuurwerkangst een hele training te doorlopen, het probleem is immers maar tijdelijk aanwezig. Het gevaar echter met een dergelijke angst is dat het dier zijn angst kan gaan generaliseren. Hiermee wordt bedoeld dat de hond of kat in eerste instantie alleen bang is voor de echte harde vuurwerkknallen maar dat dit later ook over kan gaan in angst voor zachtere geluiden: zachtere knalletjes, onweer in de verte, dichtslaande keukenkastjes, een boek dat op tafel wordt gelegd, het sluiten voor een autoportier, enz. Sommige dieren reageren uiteindelijk met paniek op alles wat maar een beetje geluid geeft. Andere dieren associëren vuurwerkgeluiden met buiten en durven de deur niet meer uit, ook als het vuurwerk allang verdwenen is. Dit gaat niet vanzelf over en kan steeds erger worden.

Het loont dan ook zeker de moeite om te proberen de vuurwerkangst weg te trainen. U moet daar wel op tijd mee beginnen. Vuurwerktraining bestaat meestal uit dat vuurwerkgeluiden steeds gecombineerd worden met iets leuks of iets lekkers. Er zijn een aantal verschillende soorten trainingstechnieken die vaak ook in combinatie met elkaar worden toegepast. Laat u hierin adviseren door een erkende honden- of kattengedragstherapeut.

 

 

Wij wensen u en uw dier bij voorbaat een fijne jaarwisseling en een voorspoedig 2023!

 

 

Team Dierenkliniek de Berg, Amersfoort

December 2022

Bron: Faculteit der Diergeneeskunde Utrecht