SPOELWORM: Toxocara
Een drachtige kat kan de infectie met spoelwormen niet via de placenta overdragen ( de hond wel) maar later wel via de moedermelk. Veel kittens raken daardoor al op jonge leeftijd besmet met spoelwormen via de moedermelk. Vrijwel alle katten raken tijdens hun leven besmet met spoelwormen. Volwassen katten worden besmet door wormeitjes in de omgeving, bijvoorbeeld in de zandbak of kattenbak. Katten die jagen hebben een veel grotere kans om besmet te raken met wormen, door het eten van een besmette prooi.
De volwassen spoelworm zit in de darmwand van de kat en scheidt dagelijks duizenden eitjes uit, die het lichaam verlaten via de ontlasting van het dier. De eitjes kunnen in de omgeving maanden tot jaren overleven. In de eitjes ontwikkelen zich larven. Deze eitjes met larven kunnen weer door andere dieren worden opgenomen waardoor deze ook weer besmet raken. De opgenomen larven maken een trektocht door het lichaam van de kat ( of hond) via de darmen, buik en longen en komen dan weer terug in de darmen waar ze volwassen worden en weer eitjes gaat produceren.
Symptomen
Kittens kunnen ernstig ziek worden van een spoelworminfectie:
Veel volwassen dieren met spoelwormen hebben geen klachten en alleen via ontlastingonderzoek is vast te stellen of een dier besmet is.
Toxocariasis
Ook de mens kan besmet raken met deze infectieuze eitjes ( eitjes met larven). De mens, en vooral kinderen, kunnen besmet raken via besmette ontlasting van de kat, via besmette grond (zandbak, verontreinigd door kattenontlasting) of onvoldoende verhit vlees van besmette dieren. Jonge kinderen hebben het hoogste risico op besmetting vanwege het gedrag om zand, grond in hun mond te stoppen, ook via ongewassen handen na het buiten spelen. In de maag komen de larven vrij uit de eitjes en migreren via de darmwand naar verschillende organen: hersenen, ogen, lever, hart, longen en nieren. Als een mens besmet is met de spoelworm van een dier heet dat Toxocariasis.
De klachten van een Toxocara besmetting bij de mens (en dus ook bij kinderen) kunnen erg varieren: niet specifieke symptomen zoals algemene malaise, jeuk, koorts, hoesten en buikpijn tot specifieke oogproblemen ( met het risico op blindheid), klachten van de hersenen zoals hoofdpijn, hersenvliesontsteking en epilepsie alsmede ook luchtwegproblemen zoals astma of huidproblemen zoals eczeem. Kinderartsen erkennen dat dit een onderschat probleem is.
Behandeling tegen de Toxocara besmetting bij de mens is niet altijd zinvol. Bij astma en andere allergische aandoeningen waarbij Toxocara is aangetoond of bij asymptomatische Toxocara infectie (wel aangetoond, geen klachten) zijn er geen bewijzen dat behandeling de ernst van de klachten vermindert of de ziekte doet verdwijnen. Bij hersen- en/of oogproblemen wordt vaak wel behandeld met een antiparasitaire therapie in combinatie met corticosteroiden.
Algemene adviezen om Toxocara besmetting van onze huisdieren en infecties bij de mens te voorkomen
LINTWORM
De meest voorkomende lintworm is 20-80 cm lang. Wat u echter vaker zal zien in de ontlasting van uw dier zijn de ”proglottiden”: losse (nog bewegende) segmentjes van de lintworm. Een lintworm zit met de kop via zuignappen en haken aan de binnenkant van de darm vast ( dit geeft nauwelijks schade) en de rest van de worm bestaat uit deze segmenten. Het laatste segmentje laat los en kruipt actief uit de anus naar buiten. Zo’n segment of proglottide zit vol met 10.000-den eitjes die met het openknappen van het segment over de omgeving ( bijv bosfruit) worden verspreid.
Honden en katten kunnen zich met de meest voorkomende lintworm besmetten door het opeten van besmette vlooien. De klacht van deze lintworm is jeuk aan de anus / sleetje rijden. Pas bij zeer ernstige besmetting worden klachten gezien als buikpijn, diarree en soms afvallen. Het is verder een ongevaarlijke lintworm en komt ook voor bij de mens / kinderen.
Er bestaan ook andere lintwormen, die worden overgebracht door het eten van muizen, ratten, konijnen, hazen, onverhit vlees en/of organen. Deze lintwormen kunnen 1.2mm tot wel 5 m lang worden en enkele hiervan kunnen wèl gevaarlijk zijn voor de mens.
Lintwormen kunnen dus in de darmen zitten en geven dan nauwelijks klachten. Dit is het geval bij de eindgastheer van de lintworm ( hond / kat). Lintwormen kunnen ook elders in het lichaam zitten, als vochtblazen in spieren, organen, buikholte en hersenen. Dit is gaande bij de tussengastheer en de lintwormen kunnen op deze manier wel serieuze klachten en schade geven. De mens kan ook tussengastheer zijn, bijv van de vossenlintworm. De mens kan besmet raken met deze lintworm door honden en katten maar ook door het eten van bosfruit in gebieden waar de vossenlintworm veel voorkomt. In deze gebieden geldt dan ook het aanvullende ontwormadvies om honden en katten maandelijks te ontwormen met een middel tegen lintwormen.
Behandeling
Preventie
LONGWORM
Er bestaan verschillende longwormen bij de hond en kat. Honden/katten kunnen zich met longworm besmetten door het opeten van de larven. Besmetting gebeurt via het opeten van besmette slakken of direct via de ontlasting van andere honden of direct van een teefje naar de pup of door het opeten van een kikker (hond), muis, vogel of reptiel (kat) die eerder die besmette slak opat. De opgegeten larfjes gaan uit de darmen via de lever via het hart naar de longen. Onderweg zijn de larven volwassen geworden, die zich in de kleine longslagader nestelen en hier eitjes leggen, waar weer larven uitkomen. Deze eitjes en larven worden opgehoest en doorgeslikt en vervolgens uitgepoept
De Franse hartworm, die in Nederland voorkomt, leeft, al doet de naam anders vermoeden, in de kleine bloedvaten van de longen. Het is dus eigenlijk een longworm.
Dieren die besmet zijn met longworm kunnen de volgende klachten laten zien:
Diagnose
De diagnose longworm kan worden gesteld door het aantonen van eitjes in de ontlasting van de hond of kat of in een longspoelsel. De Franse hartworm kan ook via bloedonderzoek worden aangetoond.
Behandeling
Behandeling van longworm bestaat uit een specifiek ontwormschema. Soms is meerdere keren herhalen van de behandeling nodig voor volledig herstel.
HARTWORM
Hartworm (Dirofilaria Immitis) wordt door een mug overgebracht in warmere streken (Zuid- en Oost-Europa (zie kaartje)). 
De mug injecteert in de huid van het dier hartwormlarfjes die naar het hart van de kat toezwemmen. Het duurt 4-6 maanden voordat deze larfjes volwassen zijn en weer nieuwe larfjes kunnen produceren. Deze larfjes kunnen tot 1.5 jaar in het bloed circuleren voordat ze weer door een mug worden opgezogen en worden overgebracht naar een ander dier.
Symptomen
Hartworm geeft bij de kat vaak minder problemen dan bij de hond. De volwassen hartworm woont in de longslagader en kan deze in ernstige gevallen grotendeels afsluiten. Dieren met deze aandoening houden vocht vast in de buik. Als het dier deze klinische klachten vertoont, is de behandeling riskant.
Diagnose
De diagnose hartworm bij de kat is moeilijker dan bij de hond maar kan in de basis gesteld worden via:
Preventie
Preventie van een besmetting met deze wormen bij de kat is belangrijk. Omdat we geen middelen hebben die de mug met 100% zekerheid en tijdig kunnen doden, richt de bestrijding zich op de door de mug overgebrachte jonge hartwormpjes. Als u met uw kat binnen de periode van april tot oktober naar een van de gekleurde gebieden op het kaartje gaat, is hartwormpreventie met bijv milbemycine aan te raden maandelijks vanaf 30 dagen na aankomst op uw vakantie tot 30 dagen na thuiskomst in eigen land. In warmere gebieden (zoals de Canarische eilanden) is hartwormpreventie het hele jaar door nodig.
Bron: MC voor Dieren – LICG
